Choć wymienione powyżej cechy opisują muzykę rockową, nie jest ona jednorodnym gatunkiem. W istocie, w skrajnych przypadkach mamy do czynienia ze sprzecznymi cechami. Z tego powodu wprowadzono mnogość kategorii dzielących poszczególne podgatunki i style istniejące w ramach głównego gatunku. Klasyfikowanie takie jest niezwykle trudne i zwodnicze ze względu na wielką dynamikę, z jaką ten gatunek się rozwija oraz postawy indywidualistyczne twórców. Mimo to wyróżniono kilkanaście podgatunków i wiele dziesiątek stylów, które pomagają sklasyfikować tę różnorodność. Podział na gatunki i style jest czysto arbitralny.
Muzyka (gr. mousike, cz. hudba, staropol. gędźba) - sztuka organizacji struktur dźwiękowych w czasie. Jedna z dziedzin sztuk pięknych, która wpływa na psychikę człowieka przez dźwięki.
Struktury dźwiękowe składają się z zestawów fal akustycznych o celowo dobranych częstotliwościach i amplitudach oraz ciszy pomiędzy nimi. Celem muzyki jest samoekspresja oraz przekaz subiektywnych odczuć kompozytora lub wykonawcy który ma wpływ na odczucia, reakcje i świadomość słuchacza przetwarzającego te doznania w sposób zupełnie indywidualny. Od mowy ludzkiej różni się znacznie większą abstrakcyjnością przekazywanych treści oraz wykorzystaniem oprócz głosu ludzkiego również instrumentów muzycznych jak i wszelkich dźwięków elektronicznych, naturalnych oraz nieartykułowanych.
Wilno zamieszkuje ok. 527 tys. osób (2011), a skład narodowościowy mieszkańców w 2011 wynosił: Litwini 63,2%, Polacy 16,5% (co daje ponad 87 tys. Polaków w Wilnie); Rosjanie 12%; Białorusini 3,5%; Żydzi 0,4%; inne narodowości 4,4%[33].
Pierwszego spisu ludności miasta dokonano w 1873 r. Według tego spisu ówczesne Wilno liczyło 96 tys. mieszkańców w czym więcej niż połowa Żydów[34].
Według spisu dokonanego przez okupacyjne władze niemieckie 14 grudnia 1916 w Wilnie mieszkało 74 466 (53,67%) Polaków, 57 516 (41,45%) Żydów, 2909 (2,09%) Litwinów, 2219 (1,59%) Rosjan, 611 (0,44%) Białorusinów, 880 (0,63%) Niemców i 193 (0,13%) osób innych narodowości. Łączna liczba ludności wyniosła wówczas 138 794[35].
Według spisu powszechnego z 9 grudnia 1931 Polacy stanowili 65,9% mieszkańców miasta (128,6 tys. osób), Żydzi 28% (54,6 tys. osób), Rosjanie 3,8% (7,4 tys. osób), Białorusini 0,9% (1,7 tys. osób), Litwini 0,8% (1579 osób), Niemcy 0,3% (600 osób), Ukraińcy 0,1% (200 osób), inni 0,2% (ok. 400 osób). Wiarygodność spisu jest podważana przez niektórych historyków[36][37].
W XIV wieku w Wilnie działał chór katedralny oraz kapela na dworze książęcym. W 1387 powstał cech muzyków. W XVI wieku miasto stało się ważnym ośrodkiem budowy organów. Przy kościele św. Janów powstała szkoła muzyczna (śpiewu) dla chłopców, w Akademii nauczano śpiewu wielogłosowego. Znakomitą opinią cieszyła się kapela dworska Władysława IV, w której śpiewali włoscy soliści. W 1634 w Wilnie wystawiono pierwszą operę. Była to Il ratto di Helena, której kompozytorem przypuszczalnie był Marco Scacchi.
Poczynając od końca XVIII wieku coraz częściej organizowano publiczne koncerty i przedstawienia operowe. W 1827 powstał pierwszy stały zespół operowy, wystawiający głównie repertuar włoski, a w latach 1835-1844 działał niemiecki zespół operowy.
W latach 1802-1826 w Akademii wileńskiej nauczał Jan Dawid Holland. W latach 1840-1858 główną postacią wileńskiego życia muzycznego był Stanisław Moniuszko. To właśnie w Wilnie wystawiona była po raz pierwszy Halka: w 1848 w wersji estradowej, w 1854 w wersji scenicznej. Miasto odwiedzali wybitni wirtuozi, m.in. Henryk Wieniawski i Antoni Kątski. W 1867 powstała pierwsza szkoła muzyczna.
Wydarzeniem ważnym dla kultury litewskiej było wystawienie w 1906 sztuki teatralnej Biruta z muzyką Mikasa Petrauskasa, uważanej za pierwszą litewską operę narodową. W 1907 w Wilnie zamieszkał na kilka lat Mikalojus Konstantinas Čiurlionis, który przez Litwinów ceniony jest jako twórca narodowej sztuki litewskiej.
czerwca 1940 roku jednak ponownie Sowieci zajęli Wilno wraz z aneksją państw bałtyckich. 14 lipca 1940 zaczęły się wywózki na Syberię. W czasie wojny prześladowania i deportacje objęły ok. 35 tys. mieszkańców Wileńszczyzny, głównie polskiego pochodzenia. 22 czerwca 1941 Niemcy zbombardowali miasto, a 24 czerwca 1941 Wilno zajął Wehrmacht. Wycofujący się Sowieci zamordowali co najmniej kilkuset więźniów z wileńskich więzień i aresztów. W latach 1941-1944 we wsi Ponary niemiecka SS i litewskie Ypatingasis būrys (YB) zamordowało ok. 100 tys. osób, w tym 72 tys. Żydów i około 1,5-2 tys. Polaków[29]. 7 lipca 1944 skoncentrowana pod miastem polska Armia Krajowa rozpoczęła atak na Wilno (operacja Ostra Brama). W kilka dni po nadejściu Armii Czerwonej NKWD aresztowało wszystkich polskich żołnierzy i oficerów oraz wydarło Wilno z rąk polskich. Następnie Litwę razem z Wilnem ponownie włączono do Związku Radzieckiego. Po 1944 większość polskich mieszkańców została przesiedlona. Od tego czasu w Wilnie zaczęli masowo osiedlać się Litwini i Rosjanie.
Ruchy niepodległościowe zapoczątkowane w czerwcu 1988 przez Litewski Ruch na Rzecz Przebudowy (Sąjūdis) nasiliły się w 1990, a w styczniu 1991 doszło do starć pod wieżą telewizyjną. 11 marca 1990 Litwa ogłosiła deklarację niepodległości, a Wilno jest stolicą niepodległej Litwy.
Król Stefan Batory założył Akademię prowadzoną przez jezuitów, co stało się zalążkiem Uniwersytetu Wileńskiego. Miasto stało się dla Żydów „Jerozolimą Północy” (hebr. Jeruszalaim szel cafon). Działała tu jedna z najwybitniejszych szkół talmudycznych na świecie.
Wilno w XVIII w. (Józef Peszka)
Rozwój miasta poważnie zahamował wielki pożar w 1610[20]. W 1639 miały miejsce zamieszki na tle religijnym; Kalwini zostali zmuszeni do opuszczenia miasta[20]. W dniu 7 sierpnia 1655 w trakcie wojny polsko-rosyjskiej po zajęciu miasta, w którym schroniła się okoliczna ludność z wielu grodów, Rosjanie wymordowali około 25 tysięcy ludzi. Pożary w stolicy Litwy trwały przez 17 dni. Kolejnym ciosem była III wojna północna.
Miasto posiadało prawo do czynnego uczestnictwa w akcie wyboru króla[21]. W 1782 roku było miastem królewskim[22].
Na mocy przywileju króla Zygmunta II Augusta z 1568 roku Wilno uzyskało zrównanie swych praw z Krakowem, zaczyna wysyłać na wszystkie sejmy zwyczajne i elekcyjne dwóch lub trzech posłów z rady mieszczan, którzy zajmują drugie miejsce po posłach krakowskich. Wszyscy piastujący urzędy miejskie wójtowie, burmistrzowie, rajcy itd. zrównani zostali stanowi rycerskiemu i szlachcie, posiadając prawo do używania herbów za zgodą odpowiednich rodzin szlacheckich[17].
Około 1551 roku Wilno uzyskało przywilej de non tolerandis Judaeis[18].
Od 1568 roku obywatelstwo Wilna dawało przywilej do posiadania ziemi[19].
Wilno jest głównym ośrodkiem polskiej kultury i nauki na Litwie, ze szczególnym uwzględnieniem kultury literackiej[11], miastem, które dało początek epoce romantyzmu i zawsze było związane z literaturą[12], działają tam m.in. Polskie Studio Teatralne w Wilnie (1960), Polski Teatr w Wilnie (1963), Fundacja Kultury Polskiej na Litwie im. Józefa Montwiłła (1989), Stowarzyszenie Naukowców Polaków Litwy (1989), Związek Harcerstwa Polskiego na Litwie (1989), Związek Polaków na Litwie (1990), Uniwersytet Polski w Wilnie (1998), Dom Kultury Polskiej w Wilnie (2001), Wydział Ekonomiczno-Informatyczny w Wilnie Uniwersytetu w Białymstoku (2007), odbywają się Wileńskie Spotkania Teatralne Sceny Polskiej (2004). W Wilnie siedzibę ma także Akcja Wyborcza Polaków na Litwie (AWPL).
Siedziba władz rejonu miejskiego Wilno, w skład której wchodzą gminy tworzące miasto, oraz rejonu wileńskiego, otaczającego miasto.
Liczba ludności miasta w 2020 roku wyniosła 545 tys. mieszkańców, wraz z aglomeracją ok. 820 tys. Nawet współcześnie, mimo powojennego wysiedlenia większości polskich mieszkańców, prawie 20% ludności Wilna to Polacy, a w okolicach Wilna Polacy stanowią nawet 60-90% wszystkich mieszkańców[9].
Pod względem powierzchni największe miasto w krajach bałtyckich, duży ośrodek gospodarczy, finansowy, przemysłowy oraz węzeł komunikacyjny kolejowy i drogowy, port lotniczy, ośrodek kulturalny i naukowy; 8 uniwersytetów, w tym Uniwersytet Wileński (1579); cenny zespół obiektów zabytkowych wpisany na listę światowego dziedzictwa UNESCO w 1994. W Wilnie znajduje się agencja Unii Europejskiej - Europejski Instytut ds. Równości Kobiet I Mężczyzn (EIGE).
Wielki ośrodek religijny; ponad 40 kościołów rzymskokatolickich, w tym: sanktuarium Matki Bożej Ostrobramskiej, sanktuarium Miłosierdzia Bożego[10], Bazylika archikatedralna, a także ok. 20 cerkwi prawosławnych, kościoły protestanckie, 3 synagogi żydowskie, kienesa karaimska, cerkiew staroobrzędowców.
Miejsce obrad Sejmów Wielkiego Księstwa Litewskiego[3]. Wilno po unii lubelskiej nie utrzymało formalnych funkcji stolicy Rzeczypospolitej Obojga Narodów[4]. Miejsce obrad sejmików ziemskich powiatu wileńskiego od XVI wieku do pierwszej połowy XVIII wieku[5][6], po III rozbiorze Polski w 1795 roku Wilno znalazło się w zaborze rosyjskim, od 12 października 1920 do 22 kwietnia 1922 jako stolica tzw. polskiej Litwy Środkowej, w latach 1922-1945 w granicach II RP (jako stolica województwa wileńskiego). Po agresji sowieckiej na Polskę 17 września 1939 roku przekazane przez ZSRR Litwie i okupowane przez nią do 3 sierpnia 1940 roku[7], kiedy to w wyniku aneksji państw bałtyckich przez ZSRR znalazło się pod okupacją sowiecką. Po ataku III Rzeszy na ZSRR od czerwca 1941 do lipca 1944 roku pod okupacją niemiecką (Komisariat Rzeszy Wschód). Od lipca 1944 do 16 sierpnia 1945 roku[8] ponownie pod okupacją sowiecką. W konsekwencji decyzji mocarstw wielkiej trójki zapadłych na konferencji jałtańskiej znalazło się ostatecznie w granicach Litewskiej SRR, a większość polskich mieszkańców Wilna została wysiedlona przez władze sowieckie m.in. do Gdańska, Olsztyna, Szczecina, ale i też bardziej na południe przykładowo do Wrocławia, Opola, Bytomia czy Gliwic oraz wielu innych miejscowości. Od 1990 roku jest stolicą niepodległej Litwy.
Wilno (lit. Vilnius wymowa i, biał. Вільня, Вільнюс, ros. Вильнюс, Вильна, łot. Viļņa, jid. ווילנע = Wilne, hebr. וילנה = Wilna, łac. Vilna) - stolica i największe miasto Litwy, położone na Pojezierzu Litewskim u ujścia rzeki Wilejki do Wilii.
Historyczna stolica Wielkiego Księstwa Litewskiego, a następnie jedno z większych miast I Rzeczypospolitej. Już za czasów I Rzeczypospolitej w Wilnie, obok Krakowa i Lwowa, działał jeden z najważniejszych polskich uniwersytetów założony w 1579 roku przez polskiego króla Stefana Batorego[2]. Uniwersytet Wileński był drugim najstarszym polskim uniwersytetem, po krakowskim założonym w 1364 r. oraz przed lwowskim założonym w 1661 r. i warszawskim założonym w 1816 roku, pozostałe ważne polskie uniwersytety zostały otwarte już po odzyskaniu niepodległości po 1918 roku oraz po wojnie od 1945.
W 1413 wielki książę Litwy Jagiełło ustanowił w Wilnie województwo wileńskie, które do 1793 roku wchodziło w skład Wielkiego Księstwa Litewskiego.
Po pożarze w 1419 książę Witold rozpoczął budować pierwszy murowany zamek (zwany później Zamkiem Górnym) na Górze Zamkowej. Potem powstał obok katedry murowany Zamek Dolny. W styczniu 1429 na zjeździe władców Europy Wschodniej i Środkowej w Łucku cesarz Zygmunt Luksemburski złożył propozycję koronowania Witolda na króla Litwy. Planowane na 29 września 1430 uroczystości koronacji Witolda w Wilnie nie doszły do skutku. 27 października 1430 Witold zmarł. Pochowany został w katedrze wileńskiej.
Także po śmierci Witolda (1430) Wilno pozostało siedzibą wielkich książąt litewskich.Wilno uzyskało prawo składu w 1432 roku[15]. Po okresie walk wewnętrznych za rządów księcia Świdrygiełły i Zygmunta Kiejstutowicza wielkim księciem litewskim został (1440) syn Jagiełły, Kazimierz Jagiellończyk, który nadał miastu kolejne prawa i przywileje. Dla Wilna nastał długotrwały okres pokoju.
W 1441 Kazimierz Jagiellończyk potwierdził prawa miejskie. W latach 1503-1522 wybudowano mury obronne. Najświetniejszy okres w dziejach miasta to czasy zygmuntowskie. Powstała wówczas mennica, arsenał, młyny, most na Wilejce, liczne szpitale i pałace. Pracowali tu architekci i rzeźbiarze włoscy. Wilno stało się miastem wielu narodowości. W 1579[16]
Pierwsza pewna wzmianka o mieście pochodzi dopiero z 1323 z listu wielkiego księcia Giedymina do papieża Jana XXII. W czasie rządów Olgierda nastąpił w 1365 najazd Krzyżaków na Wilno, podczas którego spłonęła większość zabudowy. Następny najazd Krzyżaków miał miejsce w 1383. Po oblężeniu ponownie zdobyli miasto i je spalili. Przełomowym rokiem dla Wilna był 1387. Wielki książę litewski i król polski Władysław Jagiełło w tym właśnie roku w konsekwencji zawartej unii z Polską w Krewie w 1385 zorganizował w Wilnie uroczystość chrztu Litwy. W 1387 roku Wilno uzyskało prawa miejskie magdeburskie[14] od Władysława Jagiełły.
Zaczęto sprowadzać osiedleńców, ustanowiono podporządkowaną Gnieznu katolicką diecezję wileńską na której czele stanął biskup Andrzej Jastrzębiec. Wilno rozwijało się dynamicznie. Jesienią 1390 Krzyżacy i Witold Kiejstutowicz ponownie spalili miasto i Zamek Dolny; Klemens Moskarzewski obronił Zamek Górny. Ponowny najazd miał miejsce w 1394.
W trakcie insurekcji kościuszkowskiej, w nocy z 22/23 kwietnia 1794 doszło w Wilnie do walk, w trakcie których wyparto z miasta Rosjan. W 1795 roku po III rozbiorze Polski Wilno znalazło się w zaborze rosyjskim i stało się stolicą guberni. Podczas wojen napoleońskich w 1812 pomimo grabieży armii napoleońskiej był to dla miasta okres ponownej krótkotrwałej wolności (lipiec - grudzień 1812). Już 10 grudnia 1812 Wilno znowu zajęli Rosjanie.
Konkurentem do tytułu wynalazcy był także rosyjski fizyk Aleksandr Popow. W dniu 7 maja 1895 roku, w czasie posiedzenia Rosyjskiego Towarzystwa Fizyko-Chemicznego w Petersburgu, przedstawił pracę pt. „O stosunku proszków metalowych do drgań elektrycznych” i po raz pierwszy przedstawił publicznie przyrząd do wykrywania i rejestracji drgań elektrycznych. Głównym zadaniem przyrządu było jednak wykrywanie burz. Potrafił robić to z odległości 30 km. 24 marca 1896 roku udało się Popowowi nawiązać łączność radiową i przekazać telegraficznie znaki na odległość ponad 250 metrów.
Radio służyło początkowo do przekazywania znaków alfabetu Morse’a, a następnie dźwięku.
W roku 1993 rozpoczęło działalność pierwsze radio internetowe. Obecnie ponad 20 tysięcy stacji radiowych można słuchać przez Internet, a niektórych tylko tam[2].
Za popowych uważa się więc, niezależnie od stylu muzyki, tych artystów, którzy tworzą swoją muzykę kierując się wyłącznie gustami publiczności i całkowicie rezygnują z prób przekazywania jakichś głębszych wartości[7]. Artystów, którzy się do tego oficjalnie przyznają, jest jednak niewielu i większość stara się dodawać do tworzonej przez siebie muzyki jakiś rodzaj „ideologii”. Dodatkowo wielu artystów, którzy u zarania swojej działalności byli dla pewnych kręgów odbiorców „kultowi” i „alternatywni”, po osiągnięciu sukcesu przestają być za takich uważani, mimo że bardzo często ich muzyka się nie zmienia, lecz tylko staje się popularna i modna, by nie rzec - spowszedniała. W efekcie odróżnienie „popu” od „nie popu” na bazie tej definicji jest często bardzo trudne i zaliczenie jakiegoś artysty do jednej z tych kategorii zależy od punktu widzenia.
Fakt, że muzyka pop jest „produkowana” dla czystej przyjemności słuchania, nie oznacza, że jest muzyką cechującą się amatorstwem. Wręcz przeciwnie, w produkcję piosenek pop zaangażowani są zazwyczaj profesjonaliści: tekściarze, kompozytorzy, choreografowie i muzycy sesyjni.
W węższym zakresie popem nazywa się bardziej „miękki” i nastawiony na masowego odbiorcę odłam muzyki rockowej, charakteryzujący się prostotą, melodyjnością i szerszym niż w klasycznej muzyce rockowej użyciem syntezatorów i studyjnych technik nagraniowych[5]. Często style popowe są „łagodniejszymi” odmianami pierwotnych stylów wyrosłych z różnych odmian muzyki rozrywkowej (nie tylko rockowej), lub kombinacjami tych odmian tak zestawianymi, aby usunąć brzmienia nietolerowane w danym momencie przez większość potencjalnych słuchaczy, oraz aby zachować brzmienia, które są aktualnie modne. Encyklopedia wydawnictwa Kluszczyński z 2009 roku definiuje muzykę pop, jako rytmiczną muzykę instrumentalno-wokalną, często o charakterze tanecznym utrzymaną w tonacjach durowych o prostej strukturze rytmicznej i melodycznej z powierzchownymi zapożyczeniami z różnych stylów muzycznych tworzonej w celach komercyjnych[6], natomiast encyklopedia wydawnictwa PWN definiuje muzykę pop jako każdy rodzaj muzyki rozrywkowej[3].
. Ostatecznie dobił go fakt przyznania Marconiemu nagrody Nobla za skonstruowanie radia, mimo iż korzystał on przy tym z teorii stworzonych przez Teslę. Ironią losu jest to, że ostatecznie odwołanie Nikoli Tesli w sprawie patentu na radio do sądu najwyższego USA zostało wygrane już po jego śmierci w 1943 roku.
Guglielmo Marconi, syn włoskiego kupca z Lombardii, rozpoczął doświadczenia z przesyłaniem i odbiorem fal radiowych w roku 1894. Pracując w amatorskich warunkach - i częściowo w tajemnicy przed ojcem - uzyskał we wrześniu 1895 roku łączność radiową na odległość 1 kilometra. Nie widząc zainteresowania swoim wynalazkiem we Włoszech, wyjechał w lutym 1896 do Anglii. Z pomocą krewnych (matka Guglielma, Annie była Irlandką) trafił do naczelnego inżyniera Poczty Brytyjskiej. 27 lipca 1896 roku zainstalowano sprzęt nadawczy na dachu Poczty Głównej w Londynie. Odbiornik z drukarką Morse’a umieszczono na dachu odległego o kilometr budynku. Sam Guglielmo operował kluczem telegraficznym, a widzowie przy drukarce mogli odczytać przekazywany tekst. Zdarzenie to uznane zostało za pierwszą publiczną próbę radia. Następnie, w roku 1899 odbyła się próba przekazu sygnału przez kanał La Manche. Jeszcze później, w roku 1901 przekazano wiadomość przez Ocean Atlantycki z Kanady do Anglii. Pierwszym sygnałem, który przesłano przez Atlantyk była litera „S” alfabetu Morse’a.
Muzyka jest jednym z przejawów ludzkiej kultury. Można przyjąć, że muzyka od zawsze towarzyszyła człowiekowi w pracy, zabawie, odpoczynku oraz w obrzędach, najpewniej również od początku łączona była z tańcem i słowem. Z początku muzyka służyła celom praktycznym - pomagała w pracy zespołowej, była formą komunikacji, później stała się także elementem tożsamości zbiorowej. Z czasem wykształciła się jako jedna z gałęzi sztuki.
Wynalazcą radia jest serbski inżynier Nikola Tesla. W 1943 Sąd Najwyższy Stanów Zjednoczonych przyznał prawa patentowe Tesli[1]. Rozprawa rozstrzygnęła się po śmierci wynalazcy, przez co powszechnie za twórcę radia uznaje się Guglielmo Marconiego, mimo iż przyznał się on do wykorzystania wcześniejszych prac Tesli w zbudowaniu radia.
Tesla opracował konstrukcję cewki wysokonapięciowej, wysyłającej silne fale elektromagnetyczne i zaczął pracować nad urządzeniem, które mogłoby te fale odbierać. Jego patent na urządzenie do przesyłania i odbioru fal elektromagnetycznych był gotowy w 1900 roku, jednak ubiegł go w tym o kilka dni Marconi. Tesla walczył z Marconim o patent na radio, dowodząc, że jego wynalazek stosuje bez jego zgody wcześniej opatentowaną przez siebie cewkę, ale długie procesowanie się doprowadziło Teslę do bankructwa.
Rock (ang. kołysać się gatunek muzyki rozrywkowej powstały w połowie XX wieku w Stanach Zjednoczonych (który wytworzył wokół siebie krąg subkultury młodzieżowej i ogólna nazwa szeregu stylów muzycznych, wywodzących się z rock and rolla oraz rhythm and bluesa i bluesa. Sama nazwa „rock” jest skrótem od „rock and roll”, choć można uznawać owe dwa pojęcia za odmienne od siebie gatunki muzyczne.
Wszystkie style rockowe charakteryzują się brzmieniem opartym na różnego rodzaju gitarach (zwykle elektrycznych, elektrycznych basowych) i perkusji, z wyraźnie zarysowanym rytmem i śpiewem, wywodzącym się z bluesa, oraz sposobem wolnej improwizacji w trakcie grania utworów, wywodzącym się z jazzu. Ważną cechą muzyki rockowej, nieobecną w muzyce poważnej, jest zespołowość w procesie tworzenia; muzyka jest bowiem tworzona zespołowo i trudna do odtworzenia, gdy nie jest grana przez oryginalny zespół (zob. tribute band), często jest też zespołowo komponowana. Niekiedy w sposób dynamiczny, kiedy to zainicjowany motyw muzyczny w serii jamów przetwarzany jest w utwór, który w swej końcowej fazie rzadko przypomina swą wyjściową formę. W muzyce rockowej, podobnie jak w jazzie, kompozytor i wykonawca to najczęściej ta sama osoba lub grupa osób, a komponowanie i wykonywanie muzyki są często jednym procesem.
19 września 1939 po krótkiej obronie Wilno zajęła Armia Czerwona. 28 października 1939 Sowieci przekazali miasto oraz 1/5 część Wileńszczyzny Litwinom, ludność - w zdecydowanej większości polska - niechętnie odnosiła się do władz litewskich, ponieważ zaczęto prześladować i szykanować Polaków, zwolniono wielu polskich profesorów z Uniwersytetu Wileńskiego, nauczycieli szkół czy polskich pracowników, wprowadzono język litewski jako urzędowy, choć litewski znało mniej niż 1% mieszkańców miasta, co wiązało się z protestem Polaków. Wielu rdzennym mieszkańcom Wilna zabrano obywatelstwo (szczególnie Polakom i propolskim Żydom), a do miasta ściągano Litwinów, którzy praktycznie go nie znali i jego układu. Zaczęto stosować metodę, w której rdzenną ludność Wilna zaczęto traktować jako obcych, a tak naprawdę obcych Litwinów jako rdzenną ludność. W świetle prawa międzynarodowego zajęcie Wilna przez Litwinów było nielegalne i była to litewska okupacja[28]. 15
W grudniu 1862 uruchomiono Kolej Warszawsko-Petersburską, której Wilno stało się ważnym węzłem. W 1906 z inicjatywy Alfonsa Parczewskiego powstało polskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk w Wilnie[24], w 1912 Tadeusz Wróblewski założył Bibliotekę Wróblewskich w Wilnie[25].
Uroczystość przyłączenia Wileńszczyzny do Polski w 1922 r.
Odezwa Komitetu Głównego Budowy Pomnika Adama Mickiewicza w Wilnie z lat 30. XX w. (miejsce przechowywania: Archiwum Państwowe w Poznaniu).
W latach 1915-1918 Wilno było okupowane przez Niemców. Po ustąpieniu Niemców rozgorzał polsko-litewski konflikt o Wilno, większość miejscowej ludności opowiadała się po polskiej stronie. Podczas wojny 1920 miasto zostało zdobyte dwukrotnie przez Armię Czerwoną (zob. m.in. zajęcie Wilna). 12 lipca 1920 rząd sowiecki zawarł układ z rządem litewskim na mocy którego m.in. Wilno i Suwalszczyzna miały być oddane Litwie. Sowieci, uciekając, przekazali Wilno Litwinom. Piłsudski zdecydował się na nietypowe rozwiązanie problemu. Aby zająć Wilno, posunął się do podstępu. Zlecił gen. Lucjanowi Żeligowskiemu, dowódcy Litewsko-Białoruskiej Dywizji Piechoty, upozorować „bunt” i wkroczyć do Wilna. 9 października 1920 oddziały Żeligowskiego weszły do miasta. Proklamowano utworzenie etnicznie polskiej Litwy Środkowej zależnej od Polski. 20 lutego 1922 Sejm Litwy Środkowej przyjął uchwałę o włączeniu Litwy Środkowej do Polski; Wilno zostało stolicą województwa wileńskiego i powiatu wileńsko-trockiego (choć samo Wilno nie wchodziło w skład powiatu). W 1922 otwarto Państwową Szkołę Techniczną[26], w 1928 odbyły się pierwsze Targi Północne[27]. W 1931 roku Wilno było zamieszkiwane w 65,9% przez Polaków, 28% przez Żydów, 3,8% przez Rosjan, tylko 0,8% przez Litwinów i 1,5% innych. Natomiast powiat wileńsko-trocki był zamieszkały w aż 84,9% przez Polaków.
W XIX wieku Wilno było miejscem rozwoju licznych patriotycznych polskich organizacji np. filaretów, filomatów, Związek Patriotyczny i Szubrawców. Po powstaniu listopadowym z 1831 Rosjanie zamknęli uniwersytet. Od 1861 sytuacja w mieście zaczęła być coraz bardziej napięta, gdy podczas polskich pochodów patriotycznych kozacy zaatakowali manifestację (masakra w Wilnie 1861). Wybuchło powstanie styczniowe, podczas którego w okolicy Wilna trwały zacięte walki. Według spisu ludności z 1897, w Wilnie Litwini stanowili 2% ludności, a Polacy 30,1% (choć w rzeczywistości liczba Polaków w Wilnie była znacznie wyższa niż ukazana w spisie z 1897, ponieważ wielu z nich zapisano m.in. jako Rosjan i szacuje się, że liczba Polaków w Wilnie w tym czasie mogła wynosić 40-50%), Żydów zaś było około 40%[23].
kościół w wilnie
polskie miasto wilno
ratusz w wilnie
ostra brama w wilnie
radio wilno
wilno
